Evo šta je sve rekonstruisano na „Pobedniku“

Krajem avgusta počeli su pripremni radovi na sanaciji spomenika "Pobednik", koji će prvi put posle 91. godinu biti kompletno restauriran. Na terenu su već zabeležene zanimljivosti...

Foto: Shutterstock

Naime, 3D skeniranjem spomenika, na njemu je uočeno čak 30 rupa od metaka, saopštio je Zavod za zaštitu spomenika kulture na zvaničnom Twitter nalogu povodom rekonstrukcije i restauracije spomenika.

"Iako prolaznicima koje gleda sa visine od 17 metara deluje nedodirljivo, Pobednik na sebi nosi tragove burne istorije čiji je svedok bio- čak 30 rupa od metaka je uočeno tokom 3D skeniranja našeg junaka", navode iz zavoda.

Ističe se i da spomenik, na stubu visine 13 metara, već dugi niz godina od pogleda šetača krije svoje zubom vremena nagriženo postolje.

Da bi se izvršila sanacija, krucijalna za stabilnost spomenika, skulptura mora da se demontira i zamene svi oštećeni noseći delovi konstrukcije, navode stručnjaci.

Tokom vremena osa spomenika se ozbiljno nakrivila u odnosu na vertikalu. Odstupanje koje iznosi čak 30 cm zahtevalo je hitnu sanaciju temelja.

Uz pomoć vrsnih inženjera i majstora juče su uspešno završeni radovi na stabilizaciji konstrukcije.

Radovi se, kažu iz Zavoda, nastavljaju čim stane kiša - u toku je montaža skele, a još malo je ostalo do vrha.

Zanimljiv je podatak da će skulptura "Pobednik" prvi put biti privremno skinuta i ponovo vraćena kada se završi njena sanacija u atelju vajara Zorana Kuzmanovića.

Da podsetimo - spomenik Pobedniku podignut je 1928. na Gornjem gradu Beogradske tvrđave povodom proslave desetogodišnjice proboja Solunskog fronta.

Iako prolaznicima koje gleda sa visine od 17 metara deluje nedodirljivo, Pobednik na sebi nosi tragove burne istorije čiji je svedok bio- čak 30 rupa od metaka je uočeno tokom 3D skeniranja našeg junaka #pobednik pic.twitter.com/Jz3JH1seBq

— Pobednik (@PobednikSK) October 2, 2019

Spomenik čine bronzana muška figura, rad vajara Ivana Meštrovića i postament koji je koncipiran u vidu dorskog stuba sa kanelurama na visokoj kockastoj bazi, autorsko delo arhitekte Petra Bajalovića.

Istorijat izrade i podizanja spomenika trajao je u periodu od 1913. do 1928. godine, mada prve ideje potiču iz 1912. godine kada se pobedom u Prvom balkanskom ratu u javnosti počinju iznositi predlozi za podizanje spomenika u Beogradu, u slavu konačne pobede Srba nad Turcima.

Statua Pobednika, po umetnikovoj zamisli, trebalo je da predstavlja centralnu figuru monumentalne kompozicije sa fontanom.

Predviđeno je da fontana bude izrađena od kamena, sa postamentom koji su činile četiri lavlje figure na čijim leđima je počivao ovalni bazen. Iz središta fontane uzdizao bi se mermerni stub na čijem vrhu je predviđena figura Pobednika.

Početak Prvog svetskog rata prekida radove na fontani. Kao austrougarski državljanin, Meštrović koji je radio na fontani, bio je primoran da napusti Srbiju i odlazi u Prag, gde ostaje do kraja rata.

Nakon završetka Prvog svetskog rata, Meštrović se vraća u Beograd sa namerom da završi započet rad.

Foto: Shutterstock

S obzirom da su se prilike promenile i da finansijska sredstva u tom trenutku nisu mogla biti obezbeđena Opština Beogradska je želela da prekine saradnju sa Meštrovićem i privremeno obustavi dalje radove na izradi spomenika. Iz toga se rađa spor između Beogradske opštine i Meštrovića.

U proleće 1927. godine pitanje ovog spomenika ponovo postaje aktuelno. Opština odlučuje da skulpturu Pobednika postavi na Terazijama.

Međutim, nakon što su počeli pripremni radovi na kopanju temelja za postavljanje spomenika, izbio je skandal. Beogradska javnost je osporavala postavljanje spomenika na Terazijama sa moralnog i umetničkog aspekta.

Jednima je smetalo što je izliven nag muškarac, drugima to što ne predstavlja junaka Balkanskih ratova, a trećima to što nema nacionalnih obeležja i što podseća na starogrčke modele. Nakon dugih polemika, rasprava i kritika odlučeno je da skulptura dobija svoje mesto na platou Gornjeg grada Beogradske tvrđave.

U nedelju, 7. oktobra 1928. godine, tačno u podne, nakon šetnje novootvorenim Savskim šetalištem i Velikim stepeništem, Beograđani su se okupili da svedoče otkrivanju Meštrovićevog spomenika Pobedi. Tako je "Pobednik" završio na Beogradskoj tvrđavi, daleko od Terazija, na visini od 17,5 metara, i to ne da bi se bolje video, već da bi se manje video.

Vreme i okolnosti dovele su do toga da je "Pobednik" postao jedan od najupečatljivijih simbola Beograda.