Zbog čega je značajna Saborna crkva u Beogradu i šta se u njoj nalazi?

Na današnji veliki praznik, Svetog arhangela Mihaila Gavrila nemoguće je ne spomenti Sabornu crkvu u Beogradu koja nosi naziv ovog velikog svetitelja pravoslavnih vernka.

Saborna crkva, Foto:ddl.rs

Saborna crkva Sv. arhangela Mihaila je najstariji hram u Beogradu. Njen nastanak vezan je za vladavinu kralja Dragutina. Kada 1284. godine Beograd dolazi pod srpsku vlast, kralj Dragutin podiže crkvu Uspenja Presvete Bogorodice na Beogradskoj tvrđavi. 

Ova svetinja svoj najviši domet u razvoju dostiže početkom 15. veka u doba despota Stefana Lazarevića kada Beograd postaje prestonica srpske države. 

Najteži period za Sabornu crkvu svakako je 1521. godina kada je turskim osvajanjem Beograda ona pretvorena u džamiju. U tim teškim vremenima, crkva Svetog Arhangela Mihaila na prostoru Varoš-kapije , tada jedini srpski hram u Beogradu, postaje Saborna crkva i sedište Mitropolije. 

Za vreme Turaka, Saborna crkva je više puta pljačkana i razarana, ali uvek obnavljana.

Početkom 19. veka ova svetinja bila je toliko oronula da je nije bilo moguće obnoviti, te je knez Miloš Obrenović naredio 1836. godine da se ona poruši i na njenom mestu izgradi nov i prostran hram.

Nova Saborna crkva sagrađena je u periodu od 1837. do 1840. godine po projektu pančevačkog arhitekte Adama Fridriha Kverfelda, rodom iz Hanovera. 

Saborna crkva monumentalna je po svom obliku, ova jednobrodna građevina zasvedena je polubočastim svodom i sa visokim zvonikom nad zapadnim ulazom. Oblikovana je uklapanjem elemenata dva stilska pravca - klasičnog baroka i klasicizma.

Saborna crkva, Foto:ddl.rs

Unutrašnja dekoracija Saborne crkve, trajala je od 1842. do 1845. godine i delo je dva poznata umetnika školovana u Beču, vajara Dimitrija Petrovića i Dimitrija Avramovića. 

Važno je istaći i da Saborna crkva poseduje posebno vrednu riznicu u kojoj se čuvaju dragocene stare ikone, ripide, zlatarski radovi, krstovi, stare štampane knjige i drugi predmetu od kulturno-istorijskog značaja.

Među njima se ističu krst kir Viniamina iz 1657. godine, kivot Longina Mileševca iz 1684. godine, putir od pozlaćenog srebra iz 1836. godine i drugi vredni predmeti. 

Pod svodovima Saborne crkve Sv. Arhangela Mihaila počivaju velikani srpskog naroda i čuvaju se mošti srpskih vladara Svetog kneza Lazara i svetog mučenika Stevana Štiljanovića. 

Ovaj hram svojevrsni je mauzolej dinastije Obrenovića gde je u desnoj kripti sahranjen knez Miloš Obrenović i njegovi sinovi Milan i Mihajlo.

Saborna crkva Sv. arhangela Mihaila u Beogradu, Foto:ddl.rs

U desnom delu hrama sahranjen je Patrijarh Gavrilo, u levom delu počiva Mitropolit Mihajlo i Mitropolit Inokentije kao i Patrijarh Vikentije.

U crkvenoj porti ispred glavng crkvenog portala smešteni su grobovi velikih srpskih prosvetitelja Dositeja Obradovića i Vuka Stefanovića Karadžića.