Kako porast temperature utiče na podvodni svet

Klimatske promene i zagađenost istiskuju kiseonik iz okeana, preteći opstanku brojnih ribljih vrsta, zaključili su, u sklopu dosad najvećeg istraživanja ovog tipa, stručnjaci Međunarodnog udruženja za zaštitu prirode (IUCN).

 Foto: Pixabay

I premda se za zagađenost okeana i mora, kao i za manjak hranljivih materija zna već decenijama, istraživači kažu da klimatske promene pogoršavaju stanje kada je posredi nedostatak kiseonika.

U poređenju sa šezdesetim godinama prošlog veka, nedostatak kiseonika zabeležen je na 45 okeanskih lokacija, a danas je isti problem uočen na čak 700 mesta. Stručnjaci kažu da ovakvo stanje posebno šteti određenim ribljim vrstama poput tune, morskog psa i jedne vrste sabljarke. 

Od ranije je poznato i to da određene hemikalije, poput azota i fosfora s farmi i industrijskih pogona, utiču na nivo kiseonika, što je još uvek primarni faktor, naročito u područjima bližim obali.

No zadnjih se godina ta opasnost povećava usled klimatskih promena. S emitovanjem veće količine ugljen dioksida jača i učinak stakleničkih gasova te okeani apsorbuju i više topline. Takva toplija morska voda sadrži manje kiseonika, ističu naučnici. Čak i male promene u atmosferi mogu značajno uticati na život u morima i okeanima.

 Foto: Shutterstock

U vodama siromašnim kiseonikom bolje od riba preživljavaju mikrobi, meduze i sipe. Voda koja sadrži manji postotak kiseonika njima odgovara, ali ne odgovara brzim ribama, poput sabljarke, ili krupnim ribama poput tune. Stručnjaci ističu da veće i brže ribe imaju i veće energetske potrebe.

"I ranije nam je fenomen smanjenja količine kiseonika u morima i okeanima bio poznat, no sada to prvi put povezujemo s klimatskim promenama", rekla je Mina Apes iz Međunarodnog udruženja za zaštitu prirode.

"Ovo je možda krajnji poziv na buđenje iz nekontrolisanog ljudskog eksperimenta jer se emisija ugljenika nastavlja povećavati", rekao je jedan od autora izveštaja, Den Lafoli, podsetivši da na smanjenje količine kiseonika u okeanima utiču globalno zagrevanje i zagađenost okeana i mora materijama koje nastaju kao posledica hemikalija s farmi i s industrijskih pogona. 

"Nestanak kiseonika iz okeana preti morskim ekosistemima koji su već ugroženi zbog zagrevanja i zakiseljavanja okeana", kaže Lafoli. Baltičko more i Crno more najveći su zatvoreni morski ekosistemi s niskim udelom kiseonika, stoji u izveštaju IUCN-a. Premda su za to u Crnome moru delom zaslužni prirodni razlozi, u Baltičkom moru su glavni uzrok smanjenja udela kiseonika korišćenje gnojiva i klimatske promene.

Ako države nastave s uobičajenim pristupom emisiji stakleničkih gasova, svetski bi okeani do 2100. mogli ostati s tri do četiri posto kiseonika manje.