Svaki Srbin zna sliku – a ko je bila Kosovka devojka?

Jednu od najpoznatijih slika u istoriji srpske umetnosti i kulture "Kosovka devojka", naslikao je čuveni slikar Uroš Predić (1857–1953). Poreklom je bio iz Orlovata, a školovao se na Likovnoj akademiji u Beču.

Stvaralaštvo Uroša Predića obeležili su brojni portreti, dela istorijske tematike, prizori iz svakodnevnog života Banaćana, kao i crkveno slikarstvo.

Kako je nastala slika "Kosovka devojka"?

Sliku Kosovka devojka poručilo je Kolo srpskih sestara, žensko društvo osnovano 1903. godine u Beogradu, koje se bavilo humanitarnim radom.

Članice društva su bile veoma aktivne tokom Balkanskih i Prvog svetskog rata kao dobrovoljne bolničarke koje su pružale pomoć i negu ranjenim borcima.

Nastala je na osnovu crteža iz 1914. godine, a kao inspiracija za sliku Urošu Prediću poslužila je narodna pesma Kosovka devojka, koju je smatrao jednom od najlepših u istoriji srpske književnosti.

Predić je naslikao idealizovani prikaz epske junakinje, Kosovke devojke, koja "vida rane smrtno pogođenom Orloviću Pavlu". Ona je predstavljena kao nevesta Toplice Milana, čija je supruga trebalo da postane nakon njegovog povratka iz boja.

Međutim, pošto je junak izgubio život u borbi, Kosovka devojka je postala ožalošćena verenica, koja nakon bitke, luta bojnim poljem u potrazi za verenikom, neguje i okrepljuje preživele.

S obzirom da je nastala u vreme Prvog svetskog rata, slika se može se tumačiti kao univerzalna scena stradanja u ratno vreme, a Kosovka devojka kao prva bolničarka.

Na taj način, Predić je naslikao opšteljudsku tragediju koja prati sve velike ratne sukobe, a u likovima Kosovke devojke i Orlovića Pavla prikazao je srpski narod i njegove patnje u ratu.

Ko je bila Kosovka devojka?

Da bi stvorio ovu kompoziciju, slikar je imao model, ”pravu” Kosovku devojku, koja mu je pozirala za ovu čuvenu sliku. Prema pisanju Vikipedije, čuvenu Srpkinju ovekovečila je Leposava Stanković, jedinica rođena 29. decembra 1899. godine u Beogradu. 

Pored njene crne kose, jakih i izraženih crta lica i krupnih očiju, kako beleži Serbian Times, Leposava je navodno sa Kosovkom devojkom delila i sličan temperament, jak karakter i čvrstu volju.

O njoj se isto veoma malo zna. Ova Beograđanka je išla u Trgovačku školu, u kojoj je brat Uroša Predića tada bio direktor. A kako ih je Predić slikao zasebno, navodno se nikada nije srela sa čovekom koji je bio model za lik viteza Pavla Orlovića.

Leposava je čuvala reprodukciju Predićeve slike u stanu, o njoj se nije znalo ništa godinama sve dok Politika nije 3. marta 1995. godine prenela kratku vest pod naslovom “Umrla 'Kosovka devojka'”.

"U Beogradu je, sasvim tiho, 2. marta izjutra, u 96. godini umrla Leposava Lulik, rođena Stanković, zauvek ovekovečena na čuvenom platnu Uroša Predića 'Kosovka devojka'” - pisalo je.

Vredno delo

Od početka juna 2020. godine ovo remek-delo koje predstavlja nacionalno blago vredno pola miliona evra, izloženo je u Skupštini grada Beograda.

Slika je ubrzo nakon nastanka stekla veliku popularnost i bila štampana na razglednicama koje su prodavane u humanitarne svrhe. Otkupljena je od knjižarskog preduzeća "Polet" 1940. godine i od tada se čuva u Muzeju grada Beograd.

Izvor: Magazin Novosti